BÖBREK TAŞI NEDEN OLUR BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ BÖBREK TAŞI DÜŞÜRME
Böbrek taşları çeşitli büyüklükte pürüzlü ve oval taşladır. Böbreklerimizde oluşan bu taşlar haraket ettiğinde ortaya çıkar. Çoğu zaman şiddetli bir ağrı ile anlaşılır. Böbrek taşı düşürme yada kırma zahmetli ve zor bir süreçtir. Büyük böbrek taşlarında ameliyat gerekebilir.

Böbrek taşı neden olur:

* Çok az sıvı almak ve uzun süreli yatak istirahati.

* İçeriğinde kalsiyum bulunan mide asidini giderici ilaçların uzun süreli kullanımı.

* Beslenme bozukluğu: Özellikle B6 vitamininin ve magnezyumun az alınması.

* Kalıtımsal faktörler: Aynı aile içerisinde birden fazla kişide görülebilir.

* Gut hastalığı, iltihabi barsak hastalığı veya kronik idrar yolları enfeksiyonu olan kişilerde daha sık görülür.

* Kandaki kalsiyum miktarını arttıran hastalıklar: Paratiroid bezinin aşırı çalışması, süt-alkali sendromu, sarkoidoz, paget hastalığı, kemik tümörleri.

* Doğumsal bozukluklar.

* Kalıtsal olarak böbrek taşı yapma ihtimali yüksek olan kişilerde; çikolata, üzüm, ıspanak ve çilek gibi kalsiyumdan zengin gıdaların aşırı tüketilmesi.

Böbrek taşı belirtileri:

* En belirgin belirtisi ağrıdır. Böbrek ağrısının şiddeti değişiyor. Bazı kişilerde belli belirsiz bir sızlama şeklinde görülürken bazılarında son derece şiddetli, kıvrandırıcı ve hastaneye yatmayı gerektirecek yoğunluğa kadar ulaşabiliyor.

* Ağrı atakları taşın üreter içerisindeki hareketi ve buna bağlı spazmlara bağlıdır. Şiddetli ağrı atakları genellikle 20 – 60 dakika arasında sürebilir. Böbrek ağrısı, taşın bulunduğu vücut tarafında olur. Ağrının yeri taşın yerine ve hareketine göre değişebilir. Böbrekte veya üst üreterdeki taş, kaburga ile kalça arasında yan (böğür) ağrısına sebebiyet verir. Alt üreterde ve mesaneye yakın taşlar karın alt kısmında veya cinsel organa doğru yayılan ağrıya yol açar.

*Böbrek taşı hastalığında tek belirti ağrı değil. İdrarda kanama, bulantı, kusma, idrar yaparken acı-yanma, ve idrar sıkışıklığı hissi de hastalarda görülüyor. İlginç olarak belirti vermeyen böbrek taşlarına da rastlanıyor. Bu taşlar ancak kontrol sırasında ya da başka amaçla çekilmiş filmlerde tesadüfen saptanıyor.

Böbrek taşı kimlerde görülür:

* idrar yolu enfeksiyonu,
* böbrekteki yapısal bozukluklar,
* böbrek hastalığı olanlar (renal tübüler asidoz, kistik böbrek hastalığı),
* beslenme alışkanlıkları,
* yetersiz sıvı alımı,
* sıcak iklim kuşağında yaşamak,
* hiperkalsiüri, sistinüri, hiperokzalüri, hiperürikozüri,
* bazı ilaçlar (asetazolamide, anti viral ilaçlar),
* bazı bağırsak hastalıkları (inflamatuar bağırsak hastalığı),
* genetik faktörler,
* geçirilmiş bağırsak ameliyatları ( jejono ileal by-pass ),
* metabolik hastalıklar (örn. Hiperparatiroidizm, gut hastalığı).

Böbrek taşı tedavi yöntemleri:

1-Kendiliğinden yada ilaç yardımıyla taşın düşürülmesi,
2-ESWL ( şok dalgası ile taşları kırmak),
3-Minimal invaziv girişimler (Kapalı böbrek taşı ameliyatı, kapalı üreter taşı ameliyatı),
4-Klasik açık ameliyat yöntemi.

Bu yaklaşımlardan hangisinin uygulanılacağı; taşın yerine, büyüklüğüne, idrar yollarına verdiği veya verebileceği zararına ve taşın cinsine bağlıdır. Günümüzde minimal invaziv tekniklerin gelişmesi sonucu klasik açık cerrahi, en az başvurulan ve en az tercih edilen metod olarak kalmıştır.

1-Kendiliğinden yada ilaç yardımıyla taşın düşürülmesi:

Böbrek taşlarının çoğu kendiliğinden düşme eğilimindedir. Tüm idrar yolu taşlarının yaklaşık 80’i ilaç tedavisi ile düşer. Taşın düşmesini etkileyen en önemli faktör taşın büyüklüğüdür. 4 mm’nin altında taşın düşmesi beklenirken 6 mm’nin üzerindeki taşlar‘a müdahale gereklidir. Ayrıca taşların şekli ve idrar yolundaki yerleşimide düşmeyi etkileyen önemli faktörlerdir

2- ESWL (Vücut dışından şok dalgalarıyla taş kırma):

ESWL (Taş Kırma) için SOSYAL GÜVENLİK KURUMU (SGK) (SSK,BAĞKUR ve EMEKLİ SANDIĞI) ile anlaşmamız mevcuttur. Herhangi bir sevk almadan direkt ESWL (taşkırma) ünitemize başvurmanız yeterlidir.

Bir odaktan çıkan şok dalgaları taşın üzerine yönlendirilerek taş kırılır. X-ray ve ultrason ile odaklama yapan ESWL cihazları mevcuttur. Kırılan taş parçaları idrar yoluyla vücuttan atılır. Başarı taşın cinsine, sertliğine, büyüklüğüne ve idrar yolunda yerleştiği yere göre değişir. Tek bir seansta kırılabilen taşlar olabileceği gibi tekrarlayıcı seanslara da ihtiyaç duyulabilir.
ESWL seansı sırasında rahatsızlık hissi ve ağrı duyulabilir. Bu nedenle tedavi öncesi ağrı kesiciler kullanılır. İşlem sonrasında çoğunlukla hastanede kalmaya ihtiyaç olmaz.

3-Minimal invaziv girişimler :

Perkütan Nefrolitotomi (PCNL), Üreterolitotripsi (URS)
Bu girişimlerde amaç üriner sistemi tehdit eden taştan kurtulmayı sağlamak ve hastanın en kısa zamanda günlük hayata dönmesini sağlamaktır. Perkütan nefrolitotomi ve Üreterolitotripsi bu grupta yer alan girişimlerdir.
Taş, uygulanan tedaviye rağmen düşmüyorsa, düşmeyecek boyutlarda ise, idrar yolunda idrarın akmasını engelleyecek tam bir blok oluşturuyorsa, tekrarlayıcı idrar yolu enfeksiyonuna yol açıyorsa, böbreklerde hasara yol açmışsa girişim gereklidir.
Önceleri, taş için açık cerrahi yapılırken artık günümüzde minimal invaziv girişimler diye adlandırılan yeni yaklaşım mevcuttur. Bu girişimlerde amaç, en kısa zamanda hastalığın ortadan kaldırılması ve hastanın en erken dönemde günlük hayatına dönmesini sağlamaktır. Minimal invaziv girişimlerde hasta erken dönemde normal yaşamına döner.

a-Perkütan Nefrolitotomi – PCNL:

Kapalı sistemle yapılan böbrek taşı ameliyatıdır.Endoskopik böbrek taşı ameliyatında sırt bölgesinde böbrek hizasına 0,5 – 1 cm boyutunda bir kesi yapılır. Optik cihaz yardımıyla taş video sistemi ile monitörde görülür ve özel aletler yardımıyla çıkartılır. Perkütan ameliyatının en önemli üstünlüğü vücut dokularının normal yapısının korunmasıdır. Bunun sonucunda iyileşme süreci hızlıdır. Hastalar ameliyat sonrası dönemi açık ameliyata göre çok daha rahat geçirmektedir. Hastalarımız genellikle 2 – 3 günde taburcu edilerek günlük aktivitelerine hızla kavuşurlar. Bu, açık böbrek taş ameliyatı ile karşılaştırıldığında oldukça kısa bir süredir.

b-Üreterolitotripsi – URS:

Kapalı sistemle yapılan üreter taşı ameliyatıdır.Üreter taşları hem ESWL hemde üreterorenoskopi (URS) ile müdahale edilerek temizlenebilir. URS’de herhangi bir kesi yapılmaz. İdrar yolundan özel bir endoskopik alet gönderilerek taş üreterde görüntülenir ve temizlenir. Hastaların çoğu aynı gün evlerine dönüp bir gün sonrada normal yaşamalarına dönebilirler.

4- Klasik açık ameliyat yöntemi:

Bu yaklaşımlardan hangisinin uygulanılacağı taşın yerine, büyüklüğüne, idrar yollarına verdiği veya verebileceği zararına ve taşın cinsine bağlıdır. Günümüzde minimal invaziv tekniklerin gelişmesi sonucu klasik açık cerrahi, enaz başvurulan ve enaz tercih edilen metod olarak kalmıştır.